Vietnamın dini inançlarından Kaodaizm kendi hayatını çizmeye 1926 yılında Güney Vietnam’ın Tay Ninh şehrinde başlamış. Sonrası şöyle…
Kaodaizm tek tanrılı bir din olarak doğmuş. Kaodaizm’i kelime kökeni olarak inceleyecek olursak kısaca şunları söyleyebiliriz; “Kao” yüksek, “dai” ise kısaca kürsü anlamına gelmektedir. Yani Tanrı’nın hükmettiği en yüce manevi yer demektir. Kaodaistlere göre Tanrı, dinin kurucusudur.
Konfüçyanizm, Taoizm, Budizm ve Katolik Hristiyanlığın bir karışımı olan Kaodaizm, dini simge olarak da Ying Yang’in; tanrının sol gözünü temsil eden, maskülen ve zengin tarafın işareti olan Yang kısmını kullanıyor.
Vietnam dini Kaodaizm, doğunun ve batının tüm dinlerini ve kutsal inançlarını birleştirerek ideal bir dine ulaşmak için Vietnam’da yaşanan her dinden; Budizm, Konfüçyüscülük, Taoizm, yerel Vietnam inanışları, Hristiyanlık ve İslamiyet’ten birer parça katılarak oluşturulmuştur. Asya dinleri de Kaodaizm oluşumunda etkin rol oynamıştır. Dinin resmi adı Cao Daicilik, inananları ise Cao Dai’dir. 1950’lerde her sekiz Vietnamlıdan birisi Cao Dai iken şimdi Vietnam’ın her tarafına dağılmış yaklaşık 6 milyon Cao Dai var.
1926-1956 yılları arasında Cao Dailer Güney Vietnam’da oldukça etkin bir rol oynamışlar. Yaklaşık 26 bin Cao Dai orduya katılmış. Vietnam savaşı sırasında Vietkong’u desteklemişler. Cezaları da savaşın sonunda kesilmiş. 1979’da Komünist Hükümet Cao Dai yandaşlarını yakalamış. Topraklarını kaybetmişler ve bunun yanı sıra 1985 yılına kadar büyük tapınak dahil 400 adet ufak tapınağa el konulmuş. Zaman içinde tapınaklar yeniden Cao Dai yönetimine verilse de toprakları artık yokmuş.
Kaodaizm, Vietnam’da Budizm ve Katolik sonrası üçüncü en büyük inançtır. Vietnam sınırları içinde yaşayan 6 milyon Kaodaist dışında, Vietnam dışında da yaklaşık 3 milyon Kaodaist olduğu söylenmektedir. Kaodaizm’in yayılmasını önce Fransızlar sonra da komünistler engellemeye çalışsa da ilerlemeyi engelleyememişler ancak okullarda Kaodaizm okullarda tanıtılmıyor ve devlet bu din için hiçbir ödenek ayırmıyor. Kaodaizm’i ayakta tutan şey, bağışlar…
Kaodaizm’in başlıca kuralları nelerdir?
Kaodaizm kuralları ile de erdemli olmaya işaret eder. Kaodaizm’in başlıca kuralları şöyle sayılabilir; öldürme, çalma, alkol alma, tek eşli ilişki yaşa, vejetaryen bir hayat sür, atalarını yücelt, ölüm-doğum döngüsünden kurtul (Nirvana gibi)… Ölülerini asla unutmayan Kaodasitler, onların da ayinlerine katıldıklarını düşünürler ve bu sebeple ölülerini yüceltirler.
Kaodaizm Mabedi
Bu inancın ilk ve en büyük mabedi, Tay Ninh kentindeki Cao Dai Holy Eye Temple’dır. 1000 m2 bahçe içinde tapınak, bayan yaşam alanı, bay yaşam alanı, maymun bahçeleri, azizlerini defnettikleri türbeler bulunmaktadır.
Tapınak doğudan batıya doğru yerleştirilmiştir. İslam’da camiler kıble yönünde, Hıristiyanlıkta kiliseler batıya bakacak şekilde yapılmaktadır. Burada kilise eğilimi belirgin şekilde görülmektedir. Burada da kuleleri görebilirsiniz ama bu kulelerden yükselen çan seslerini duyamazsınız. Ayin esnasında gong vuruşları olur ancak günün her saati bunu duymazsınız.
Hayatın doğudan batıya doğru aktığı düşünüldüğü için bina da doğuya doğru giderken basamak basamak yükselir. Tapınağın üst kısmı gökyüzü olarak resmedilmiş, yaldızlı yıldızlarla süslenmiştir. Tüm sütunlar ejderha motiflidir. Buradan anlatılan, ejderhaların gökyüzüne ait olduğudur. Ejderhalar binayı taşımazlar, aksine gökyüzünden yeryüzüne inerler.
Üç temel renk ve inanç belirgin olarak görülür;
1. SARI: Budizmi temsil eder ve esas elementtir.
2. MAVİ: Konfüçyüzmi temsil eder, ikincildir, çınlama etkisi yaratır.
3. KIRMIZI: Taoizmi temsil eder, Ying-Yang. Binanın iç süslemesinde ve rahiplerin giyiminde bu renkler fark edilir.
Semboldeki Yahudi – Mason çağrışımı dikkat çekmektedir.
Ying – Yang Nedir?
Aslında Adem ve Havva meselesine çokça benzeyen Ying- Yang olayı şöyle açıklanır. Tanrı önce Yang’ı yaratıyor, kendinden bir parçayı ona ekliyor ve daha sonra ondan bir parçayı alıyor ve Ying’i yaratıyor. Ying – Yang ilişkisi ileride diyalektik düşüncede tez-antitez-sentez olarak hayata bağlanacaktır. Hiçbir şey iyi veya kötü değildir, sadece terstir ve ters olmadan düz olamaz, sarmaldır, ezelden ebediyete devam eder. İslam’da zıtların birliği diye anlatılan kavram da işte tam olarak budur. Katıksız güzel ve çirkin olamayacağı gibi her bireyin de farklı meziyetlerinin olduğunu, herhangi birisi hakim görünse de içeride bir yerde diğerinin hala var olduğunu söyler.
İnançların temelinde güneş ve dualizm (zıtların birliği) bulunmaktadır. Zerdüşt bunu formüle ederken Nur-Zulümat demiş, yani iyi ve kötü olarak tanımlamış. Aynı zamanda da rakip ikiz kardeşler olarak betimlemiştir. Ying-Yang da nitelendirme veya rekabet bulunmasa da zıtlık ziyadesiyle vurgulanmıştır.
Tapınakta sol – sağ yönlendirmesi büyük öneme sahiptir. Tapınakta bulunan üçgen inancın sembolüdür ve onun içinde bulunan göz, sol gözdür. Yang, eril olanı temsil ederken, Tanrı eril, güçlü olandır. Tapınak girişindeki koruyucu heykellerin yüz ifadeleri de buna göre belirlenmiştir.
İbadet
Bu dine göre günde dört defa ibadet edilmelidir. Bunlardan halka açık olanı öğleye rastlayan ibadettir. İbadet alanını tepeden gören U şeklindeki balkona çıkan misafirler buradan töreni izleyebilir. Sonrasında da tören sonuna doğru aşağıya inip aralarına karışıp resim çekebilir.
İbadet alanının kapısında yer alan Allah, insanlık, aşk ve adalet/doğruluk başlıklı yazının altında Fransız yazar/şair Victor Hugo, Çin Halk Cumhuriyeti’nin kurucusu Sun Yat Sen ve Vietnam’ın ilk şairi Nguyen Binh Khiem’in resimleri yer alır.
Saliklerin neden beyaz renk kostüm giydiklerini merak ediyorsanız cevabı basit, amaçları tüm inançları bir potada toplama arzusu… Tüm renkler birleşince beyaz elde ediliyor. Erkeklerde başa takılan bir ilave olurken ibadet sırasında kadınların başı açık. Tapınağa girişte ve ibadette sol taraf kadınlara ayrılmış, sağ taraf da erkeklere… İçeriye girerken ayakkabılar çıkarılıyor ve ayin başlayana kadar yüzleri birbirlerine dönük olarak iki saf halinde bekliyorlar.
Gong vurusuyla birlikte camideki gibi saflar oluşuyor ve ibadet seremonisi başlıyor. Bu seremonide Hristiyanlar gibi eller birleştiriliyor, Budistler gibi eller baş seviyesinin yukarısına çıkıyor ve Müslümanlar gibi secde ediliyor. Kilisedeki gibi canlı müzik ve gong vuruşları da seremoni boyunca duyuluyor. Mevlevi veya Bektaşi merasimlerini çağrıştırıyor ancak zikir veya sema gibi bir aktivite bulunmuyor.
Cao Dai’ciliğe göre tarih 3 aydınlanma dönemine ayrılır.
1. Dönem: Bu dönemde Tanrı’nın gerçeği insanlara Buda, Konfüçyüs gibi kişilerle iletilmiş.
2. Dönem: Bu dönemde Tanrı’nın gerçeği Hz. Musa, Hz. İsa ve Hz. Muhammed ile iletilmiş. Cao Dai’cilik bu peygamberlerinin mesajlarının kesintiye uğradığını ve kendilerinin yaşadıkları yer ile sınırlı kaldığını düşünüyor.
3. Dönem: Cao Dai’cilik kendisini Tanrı ile insan arasındaki 3.cü birleşmenin bir sonucu olarak görüyor ve 3.cü aydınlanma dönemini de böylece başlatıyor. Ruhlar aracılığı ile iletilen ilahi gerçeğe inanıyorlar.
Kısacası bu dini inanışın en büyük amacı, hoşgörüsü çok daha yüksek bir dünya kurabilmek. Dinin kurucusu Ngô Văn Chiêu‘nun bu konudaki açıklaması da şu şekilde; ”…Birçok din olduğu için, insanlar şu anda uyum içinde yaşayamıyorlar. Bu yüzden bu dinlerin iyi yanlarını birleştirip, insanları tek bir inanış altında toplanmaya davet ediyorum.’
