7 bin yılın üzerindeki tarihinde nice bilim adamlarını, sanatkârları, şairleri yetiştirmiş; nice şehzadelerin eğitimine mekân olmuş olan Amasya, Yeşilırmak Vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulmuştur.
Türkiye’de mutlaka gezip görülmesi gereken yerlerin arasında yer alan Amasya, doğal güzelliklere de ev sahipliği yapmaktadır. Anadolu’daki ilk medeniyetlerin kurulduğu yerlerden birisi olan Amasya’da gezilecek tarihi ve turistik mekânlar saymakla bitmez.
Meydan Köprüsü: Kemerli köprü olan ve günümüzde de kullanılan bu Meydan Köprüsü, Ziyapaşa Bulvarının bitimine kurulmuştur. Selçuklu Sultanı I. Mesut tarafından kesme taştan, 5 gözlü, kemerli, harpuşta tarzında 1145 yılında inşa edilmiş olan köprü, 1374 yılındaki depremde yıkılmıştır. Ancak Şadgeldi Paşa zamanında yapı karakteri korunarak, kesme taştan yeniden inşa edilmiştir. En son 1828 yılında Amasya Ayanı Özlü Yusuf Ağa tarafından onarılmıştır.
Çelebi Mehmet Medresesi: 1414 yılında Çelebi Sultan Mehmet tarafından Ebubekir Mehmet Bin Hamza’ya yaptırılmış olan bu medrese, Selçuklu medreseleri planındadır. Geniş avlusu ve süslemeli tavanlarıyla görülmeye değer bu medresenin camisinin süslemeleriyle ünlü ahşap kapısı, Ankara Etnografya müzesinde sergilenmektedir.
Hazeranlar Konağı: 1865 yılında Defterdar Hasan Talat Efendi tarafından yaptırılan bu konak, içinde uzun yıllar Hazeran Hanım’ın oturmasından dolayı bu isim ile anılmaktadır. Geleneksel Osmanlı mimarisi örneğidir, iki katlı ve ahşap bir yapıya sahiptir.
Amasya Camii: Selçuklular zamanında yaptırılmış olan bu cami, nehrin kenarında yer almaktadır. Caminin süslemeleri ve özellikle de şadırvanı oldukça dikkat çekicidir. Camii, iki ana kubbe ve 6 adet küçük kubbeden oluşmaktadır. Kubbelerin işlemeleri ise oldukça dikkat çekicidir.
Amasya Müzesi: Müze iki katlıdır. Üst katta Osmanlı’ya ait tarihi eserler sergilenirken alt katta da çanak, çömlek, süs eşyaları ve heykeller sergilenmektedir. Müzenin bahçesi de içi gibi tarih açısından zengindir. Müzenin içinde Roma dönemine ait lahitler ve İlhanlılara ait mumya bulunmaktadır. Mumyalanmış insan bedeninin bulunduğu bina, bahçenin içerisinde ayrı bir binada yer almaktadır.
Şehzadeler Müzesi: Amasya, şehzadelerin yaşayıp eğitim gördüğü bir şehir olduğu için çok sayıda padişaha da ev sahipliği yapmıştır. Bu müzenin alt katında, Amasya’da valilik yapmış ancak padişah olamamış şehzadelerin balmumundan heykelleri sergilenmektedir: Mehmed Çelebi, Alaaddin Çelebi, Ahmet Çelebi, Beyazid Çelebi ve Mustafa Çelebi gibi… Üst katında ise padişah olabilmiş şehzadelerin balmumu heykelleri bulunmaktadır: Yıldırım Beyazid, Çelebi Sultan Mehmed, II. Murad, Fatih Sultan Mehmed, II: Beyazid Han, II: Murad ile Amasya doğumlu olan Yavuz Sultan Mehmed gibi…
Kral Kaya Mezarları: Pontus Krallığı’na başkentlik yapmış, Amasya’da krallar öldükten sonra yeniden dirileceklerine inandıkları için kendileri için kayaları oyarak mezarlıklar hazırlarlarmış. Mezarlıklara çıkış bira zor olsa da manzarasının güzel olduğunu garanti edebiliriz.
Fethiye Camii: Eski bir Bizans klişesinden camiye çevrilmiştir. Kilisenin 7. Yy.’da Bizans İmparatoru Phocas’ın kızı Helena tarafından yaptırıldığı sanılmaktadır. Danişmendliler döneminde camiye çevrilmiş ve ismi Fethiye Camii olmuştur. En son 1956’da onarılmıştır.
Ferhat Su Kanalı: Kentin su ihtiyacını karşılamak için Helenistik dönemde yapılmış olan su kanalı yaklaşık 75 cm genişliğinde 18 km uzunluğundadır. Terazi sistemine göre kanallar oyularak, tünel açılarak bazı yerlerinde duvarlar örülerek inşa edilmiştir.
